Iedereen, maar dan ook echt iedereen, die Cuba bezoekt wordt speler in The Cuban Game.

Wat is The Cuban Game?

Hoe je het ook noemt, wij noemden het The Cuban Game, je krijgt altijd te maken met het spel van de Cubanen om geld te verdienen. Toeristen geld om precies te zijn.

Waarom?

Simpel. Cubanen hebben extra inkomsten nodig om iets van hun leven te maken. En het liefst geld in de toeristen valuta. Geen enkele Cubaan is echt arm. De sociale voorzieningen van Cuba zijn best goed. Iedereen krijgt scholing, medische zorg en kan eten en drinken. Geen enkele Cubaan is dakloos, of hoeft dakloos te zijn. Echter, er zijn ook niet zoveel echt rijke Cubanen. Het is moeilijk voor Cubanen om boven het gemiddelde uit te steken. Om net even iets meer te kunnen dan wat ze krijgen van de Staat. En daarom doet elke Cubaan zijn best om op een of andere manier iets bij te verdienen. Hierdoor is de Cubaanse zwarte markt enorm. Het is moeilijk om de grootte van de Cubaanse zwarte markt in te schatten, maar verschillende schattingen komen uit op zo’n 70 tot wel 90 procent van de economie.

Het principe van The Cuban Game

Het principe is al zo simpel als de reden. Cubanen doen iets voor toeristen, toeristen betalen de Cubanen. En dit kun je heel breed opvatten. Zo draait een groot deel van de extra inkomsten om het principe van commissie. Commissie, commissie, commissie.

Commissie

Brengt een Cubaan je naar een goed restaurant van de broer van zijn buurjongen en ga je daar lekker eten? Dan ontvangt hij hiervoor commissie, commissie die bij jou op de rekening staat. Of stiekem al inbegrepen was bij de prijzen op het menu van de kaart die je hebt gehad. Kom je de volgende dag weer, dan kan je goed een kaart met net iets lagere prijzen krijgen.

Een Cubaan die jou naar je casa, hotel of taxi brengt krijgt natuurlijk ook weer commissie. En dan hebben we nog het geld dat een Cubaan direct aan jou wilt verdienen. Bijvoorbeeld door je te helpen. Ben je even de weg kwijt? Geen probleem, elke Cubaan zal je verder helpen. Ervan uitgaande dat jij hem hiervoor beloont. Natuurlijk geen probleem, jij bent geholpen en je intussen Cubaanse vriend ook. Het hoeft ook allemaal niet veel te zijn, maar het liefst wel in de CUC en niet de CUP.

Tip: Stel je bent op rondreis door Cuba en je komt in een stad aan waar je jouw casa niet kan vinden. Je staat op het punt om hulp in te schakelen. Zorg dan eerst even dat je weet waar jouw casa ongeveer is, hoe deze heet en welke bekende plek er vlakbij is. Bijvoorbeeld een kerk, een pleintje of een grote straat. En noem deze bezienswaardigheid dan als eindpunt aan de Cubaan die jou de weg gaat wijzen. Want voordat je het weet betaal je bij jouw casa extra commissie, omdat hij jou heeft aangebracht. Of erger nog, je komt nooit aan bij de casa die je voor ogen had, maar bij een hele andere casa. Die dan waarschijnlijk van de broer is van de eigenaar van de casa die je gereserveerd had, met de reden dat jouw casa niet meer bestaat, vol zit of dat ze aan het verbouwen zijn. De meest bijzondere en creatieve redenen komen voorbij.

Zwarte markt in Cuba

En dan hebben we natuurlijk nog de echte zwarte markt. Waar voornamelijk sigaren en rum verkocht worden aan toeristen. Altijd via iemand die in de fabriek werkt van het merk sigaren of rum dat ze aanbieden. Ze zijn dan ook al-tijd echt. Met de originele verpakking, de officiële zegels en alles er op en er aan. En voor een belangrijk deel denk ik nog dat ze gelijk hebben ook. En de prijs is veel voordeliger dan in de winkel, maar nog steeds behoorlijk hoog. Een doos Cohiba sigaren wordt gerust voor 150 CUC aangeboden (met een winkelwaarde van ongeveer 350 CUC). Prima deal! En als je het er voor over hebt en je hebt er een goed gevoel bij, waarom ook niet? Heb je er minder voor over? Wees niet bang om te onderhandelen. Grote kans dat je de doos voor 50 CUC ook wel meekrijgt na even onderhandelen. En heb je dan een doos met échte Cohiba’s? Wie zal het zeggen. Als ze maar goed smaken toch? Om je te behoeden voor echte miskopen, lees even het stuk over het herkennen van nep-sigaren in Cuba.

Vriendendiensten en oprechte interesses

Tenslotte zullen Cubanen om tal van redenen in contact met je willen komen om vervolgens ‘iets’ aan je te verdienen. En dat begint niet zeldzaam met zinnen als “zijn jullie onderweg naar het salsa-festival?” of “we vinden het gewoon leuk om eens Engels te praten, is goed voor onze ontwikkeling”. Natuurlijk is er geen salsa-festival en het Engels praten moet voornamelijk goed zijn voor de portemonnee. Want uiteindelijk zullen ze al pratend wat voor je willen betekenen. Een rondleiding door de stad misschien? “Hebben jullie al gegeten? Ik ken een heel leuk restaurant.” En zo gaat het, zeker in de grote steden, maar door.

Belangrijkste tip: Ga je er niet aan lopen ergeren, maar speel het spel gewoon mee en zie er de lol van in. Als je iets het waard vind en je wilt er voor betalen, doe het dan. En zo niet, dan niet en wees er dan ook duidelijk over. Doorgaans zullen ze dan ook niet blijven aandringen, maar gaan ze gewoon opzoek naar een nieuwe ‘speelkameraad’.

Begrijp dat als mensen je 10 minuten lang door een stad heen loodsen, ze er dan graag een vergoeding willen zien en geef dan wat goed voelt.

Zo kwamen wij na onze eerste dag in Santiago de Cuba bovenstaande twee ‘vrienden’ (de twee links op de foto) tegen. Plotseling, onverwachts en geheel als verassing. Tenminste, voor ons. We hadden voor die dag besloten om een toertje te maken door Santiago de Cuba, wellicht met een taxi of iets dergelijks. Uiteindelijk zijn we de hele dag met deze twee jongens door Santiago de Cuba getrokken. En zeker op plekken gekomen die we anders nooit zouden hebben gezien. Van het centrum naar de haven, door de suburbs van Santiagio en natuurlijk ook langs een paar bevriende mensen die ’toevallig’ ook rum en sigaren verkochten. Naast alles wat je ziet is het ook mooi om deze mensen te spreken. Wat vinden ze leuk, waar lopen ze zoal tegen aan? Van muziek tot mode, van eten en school tot werk en toekomst. Best leerzaam en leuk, al moet je de soms wat theatrale uitspattingen over toekomst en het verlies van alles na de orkaan natuurlijk wel met de nodige korreltjes zout nemen. Maar dat hoort er bij. En natuurlijk hebben wij deze jongens op het einde van de dag beloond. Deels in geld en deels in boodschappen die we samen deden. De ervaring was onbetaalbaar en de kosten waren voor ons nog niet de helft van wat een taxi of iets dergelijks had gekost.